Page 57 - خلاصه مقالات همایش جایگاه زن
P. 57
بنیاد ایرا نشناسی 55
تاریخ‌نگاری مستوره و شیرین اردلان درکتب «تاریخ اردلان» و «خاندان
کرد اردلان در تلاقی امپراطورهای ایران و عثمانی»
نادر پروین1
مطالعه تاریخ تاری خنگاری در ایران نشان م یدهد که به تبع تاریخ مذکر و مردانه،
تاری خنگاری ایرانی نیز در انحصار مردان قرار دارد .در تاری خنویسی محلی کردستان،
نخستین تاری خنگار زن ایرانی در دوره قاجار ظهور کرد .این نیز از شگفت یهاست که
نخستین تاری خنویس زن ایران در جامع های ظهور کرد که مؤسسات تمدنی و فکری جدید
غرب بسیار دیرتر از دیگر شهرهای ایران چون تبریز ،تهران ،اصفهان و ارومیه در آنجا
مستقر گردید .ماه شرف خانم قادری «مستوره اردلان» ( 1184- 1227ش) شاعره ،نویسنده
و تاری خنگا ِر کردزبا ِن ایرانی و از شاهزادگان خاندان کرد اردلان در دوره قاجار بود که
بعضی از محققین او را اولین زن تاری خنویس جهان معرفی م یکنند .مستوره در سال 1262
ق با این انگیزه و هدف به نگارش تاریخ الاکراد یا تاریخ اردلان دست زد که به «طبع وقاد
و ذهن نقاد» آثار پیشینیان را تکمیل نماید و از کتب پیشینیان که آنها را «دری ناسفته»
م یپنداشت «احوال خیریت و سعادت مآل سلسه علیه بنی اردلان» را به تحریر کشد.
ذکر خاندان محلی بنی اردلان ،نقش بنی اردلان در تحولات سیاسی بین ایران عصر
قاجار و عثمانی‌ها ،احترام به امامان شیعی ،ایران گرایی ،بررسی پاره‌ای از موضوعات
اجتماعی ،استفاده محدود از مقایسه و تطبیق ،تعقل و عقل‌گرایی مهم‌ترین مؤلف ههای
تاری خنگاری مستوره اردلان به شمار می رود.
شیرین اردلان ( 1334-1381ش) نیز از بازماندگان مستقیم واپسین والیان اردلان
است ،وی مهندس فیزیک اتمی و فارغ‌التحصیل از دانشسرا پلی تکنیک فدرال لوزان و
نیز دارای درجه کارشناسی ارشد در رشته تحقیق در عملیات از دانشگاه ملمبیا (نیویورک)
بوده است .وی در سال 1374ش به نگارش پایان‌نامه خود تحت عنوان «خاندان کرد
اردلان ،در تلاقی امپراطورهای ایران و عثمانی» تحت راهنمایی پروفسور زان کالمار
.1دکتری تاریخ ایران از دانشگاه خوارزمی و مدرس تاریخ parvinnader@gmail.com
