Page 140 - خلاصه مقالات همایش جایگاه زن
P. 140
چکیده مقالات همایش بین‌المللی جایگاه زن در تمدن ایران و اسلام 138
نقش سیده خاتون (شیرین) در تحولا ِت سیاس ِی دیالمه ری
نجم‌الدین گیلانی1
فاطمه پنبه‌پز 2
اگرچه تمرکز تاری خنگار ِی سنتی ،رویکردی مردسالارانه دارند و نقش و جایگاه
زنان در تاریخ تا حدودی کمرنگ دیده شده است ،اما با تأمل در منابع ،می‌توان رد
و پای زنان را در تمامی عرص ههای سیاسی ،اقتصادی ،اجتماعی و فرهنگی بشر دید.
یکی از این بانوان که نقش زیادی در تحولات سیاسی عصر خود دارد ،سیده خاتون ،از
خاندان باوندیان طبرستان ،همسر فخرالدواله دیلمی می‌باشد .او بعد از مر ِگ صاحب بن
عباد ،وزی ِر قدرتمن ِد آل بویه ،به‌عنوا ِن مشاور و تکیه‌گاه اصلی حکوم ِت فخرالدواله به
حساب می‌آید .همچنین ،بعد از مر ِگ همسرش ،فخرالدواله ،به‌عنوا ِن ملکه نقش اصلی را
در حوادث و تحولا ِت سیاسی این عصر دارد .سیده خاتون جدا از ای نکه با تدبیر و خر ِد
سیاسی مانع از حملة محمود غزنوی به ری شد ،در زما ِن پس ِر خردسالش ،مجدالدواله
رستم ،حاک ِم و گردانندة اصلی حکوم ِت آل بویه بود .او به گونه‌ای قدرت داشت که
پسرانش را به ترتیب عزل و نصب می‌کرد .در این جستار سعی شده است که با روش
توصیفی-تحلیلی و استناد به منابع کتابخانه‌ای نقش سیده ملک خاتون شیرین را در
سیاست دیلمیان و روابط آن با دیگر دول بررسی گردد.
کلید واژگان :سیده ملک خاتون شیرین ،دیلمیان ری ،مجدالدوله ،فخرالدوله،
تحولات سیاسی ،محمود غزنوی
.1استادیار گروه تاریخ دانشگاه فردوسی مشهد gilani@ferdowsi.um.ac
.2دانشجوی تاریخ دانشگاه فردوسی مشهد fatemeh.panbehpaz@gmail.com
