Page 95 - خلاصه مقالات همایش جایگاه زن
P. 95
بنیاد ایرا نشناسی 93
سایه زن در نخستین نمایشنام ههای فارسی؛ پنج نمایشنامة میرزا آقا
تبریزی
حسین نوروز اصل1
ندا برزو2
میرزا آقا تبریزی از نخستین نمای شنام هنویسان ایرانی به شمار م یآید که توانست
در تنگناهای سیاسی ـ‌اجتماعی عصر قاجار ،نخستین مت نهای نمایشی به زبان فارسی را
در ایران خلق و طراحی کند .تاکنون از میرزا آقا تبریزی پنج نمایشنامه به زبان فارسی
ثبت و چاپ شده است .در آفرینش این نمایشنام هها میرزا فتحعلی آخوندزاده سهم
بسزایی داشته است .در واقع آثار نمایشی آخوندزاده و میرزا آقا ،نخستین محصولات
آشنایی همفکران ایرانی با شرق و غرب بود .نظر به اهمیت نخستین مت نهای نمایشی
و لزوم بازخوانی آنها ،در این پژوهش درصدد آنیم با رویکردی میا ن‌رشت های به این
مسأله بپردازیم ،سایه زن در نمایشنام ههای میرزا آقا تبریزی به چه شکل و جایگاهی
صور تبندی شده است؟ دستاوردهای پژوهش از این قرارند :این نمایشنام هها صورتی
ابتدایی و بومی از نمایشنام ههای مدرن ه معصرشان بودند که در آنها تلاش شده ،برخی
از ساختارهای سیاسی ـ اجتماعی ،جایگا‌هها مناصب و افراد حکومتی و آداب و رسوم
اجتماعی مردم ایران عصر قاجار را به دیده نقادی درآورند .همچنین میرزا آقا تبریزی
در این نمای شنام هها در تکاپوی آنست تا تصویری واقعی از سایه منفی و به حاشیه
رانده شده زنان در جامعه ایران عصر قاجار را بازنمایی کند و در نهایت در پس این
صورت‌سازی ،میوه بیداری و آگاهی مردم ایران را برداشت کند.
کلید واژگان :زن ،نمای شنامه ،میرزا آقا تبریزی ،قاجار
.1کارشناس پژوهش بنیاد ایران‌شناسیh.norooz.asl@gmail.com .
.2دکتری رشته زبان و ادبیات فارسیnedaborzoo@yahoo.com .
