Page 85 - خلاصه مقالات همایش جایگاه زن
P. 85
بنیاد ایرا نشناسی 83
زن از قاعده حرم تا رأس هرم
(نقش سیاسی زنان در دوران مقتدر خلیفه عباسی ( 295 -320ه.ق)
اعظم خان یمحمدآبادی1
شکوه‌السادات اعرابی‌هاشمی2
از ابتدای زندگی اجتماعی انسان ،زن به عنوان نیمی از پیکرة این اجتماع ،حق
مشارکت و تأثیرگذاری در امور مهم اقتصادی ،سیاسی و فرهنگی را داشته است ولی
مسیر پر پیچ و خم تاریخ ،برای زنان مسیری بس ناهموار بوده و اغلب ،آنان به کنج
عزلت و قاعدة حرم سراهایی تو در تو رانده شده‌اند ،جایی که تنها در مقاطعی از تاریخ
با درایت و هوش خود و با مدد گرفتن از دست‌های پنهان سیاست توانسته‌اند به صورت
غیرمستقیم در امور بزرگ زمامداری تأثیر به‌سزایی داشته باشند .اما این آیینه عبر تگاه
در دل خود نام زنانی را به ثبت رسانیده که در رأس هرم قدرت خودنمایی کرده‌اند و
نمونه بارز آن دوران المقتدر هجدهمین خلیفه عباسی بوده است .حال سوال اینجاست که
این گردش مکانی از قاعده حرم تا رأس هرم چگونه صورت گرفت و آیا زنان توانست هاند
از این فرصتی که در عرصه سیاست نصیب آنان گردیده بود ،آن چنان که باید بهره
ببرند؟ کنکاش در کتاب‌های تاریخی با روش توصیفی -تحلیلی ما را به این هدف نزدیک
م یسازد که بتوانیم پرده از روی ،پرده‌های حرمسرای تاریخ کنار زده و نشان دهیم که
زنان در صورت مهیا بودن شرایط جامعه تا چه حد م یتوانند در عرصه‌های مختلف از
جمله سیاست گام‌های مهمی بردارند چنانچه در دوره المقتدر زنانی همچون ا مالمقتدر و
قهرمان هها توانستند قدرت سیاسی خلافت را در مسیر خواست ههای خود قرار داده و تأثیر
شگرفی بر امور سیاسی زمان خود داشته باشند.
کلید واژگان :زن ،خلافت عباسی ،المقتدر ،ا مالمقتدر ،قهرمانه
.1دانشجوی دکتری تاریخ اسلام ،واحد نجف‌آباد ،دانشگاه آزاد اسلامیKhani.a1981@yahoo.com ،
( .2نویسنده مسئول) استادیار گروه تاریخ ،واحد نجف‌آباد ،دانشگاه آزاد اسلامی ،نج فآباد ،ایران
Shokouharabi@gmail.com
