Page 63 - خلاصه مقالات همایش جایگاه زن

‫بنیاد ایرا ‌نشناسی ‪61‬‬

‫تحول نقش زنان در توسعه سیاسی‪ -‬فرهنگی ایران‪ ،‬میراث ماندگار استقرار‬
‫بازماندگان مغولان در ایران‬

‫سیاوش یاری ‪1‬‬
‫مریم بوعذاری‪2‬‬

‫سلطه مغولان بر بخشی از سرزمی ‌نهای اسلامی‪ ،‬ب ‌هویژه پس از دوره ایلخانی‪ ،‬زمین ‌ه‬
‫مناسبی برای ورود زنان به عرص ‌ههای سیاسی و فرهنگی فراهم کرد‪ .‬ب ‌هطور ‌یکه زنان زیادی‬
‫ب ‌هطور مستقیم بر قدرت سیاسی دست یافتند و یا غیرمستقیم‪ ،‬مشاور همسرانشان در اداره‬
‫امور ولای ‌تها گردیدند‪ .‬حضور مستقیم برخی از خاتو ‌نها در عرص ‌ههای حکومتی و جایگاه‬
‫ویژه بعضی دیگر از آنان نزد حاکمان که نفوذ سیاسی و اجتماعی آنان را در میان قشرهای‬
‫گوناگون جامعه در پی داشت‪ ،‬زمینه مناسبی برای اعتلای اهداف سیاسی و فرهنگی جوامع‬
‫اسلامی فراهم کرد‪ .‬برخی از این خاتو ‌نها‪ ،‬خود از فقیهان‪ ،‬محدثان‪ ،‬عارفان‪ ،‬هنرمندان‪،‬‬
‫شاعران و پژوهشگران عصر خویش بود‌هاند و بدی ‌نگونه‪ ،‬نقش مهمی را ب ‌هطور مستقیم در‬
‫توسعه فرهنگی و تمدنی جهان اسلام داشت ‌هاند‪ .‬مقاله حاضر با روش توصیفی‪ -‬تحلیلی در پی‬
‫یافتن پاسخ به این پرسش است كه زنان چه نقشی در توسعه سیاسی‪ -‬فرهنگی جامعه ایران‬
‫در دوره مغولان و بازماندگان آنان در ایران داشت ‌هاند و ایفای این نقش تحت چه شرایطی‬
‫صورت پذیرفته است؟ نتایج تحقیق بیانگر آن است كه زنان به نسبت دور‌ههای دیگر نقش‬
‫بیشتر و بهتری ایفا نمود‌هاند و با دخالت در عزل و نصب سلاطین‪ ،‬وزرا و امرا‪ ،‬کسب مقام‬
‫نای ‌بالسلطنگی‪ ،‬کسب کرسی قضاوت‪ ،‬شركت در اردوی جنگی همراه با شوهران خود‪،‬‬
‫عضویت در شوراهای مهم كشوری‪ ،‬حاكمیت بر ولایات‪ ،‬دخالت در تسوی ‌هحسا ‌بهای‬
‫دربار‪ ،‬تربیت شاهزادگان و ‪ ...‬در مسائل سیاسی كشور دخیل بوده و با ساخت مدرسه و‬

‫مسجد در پیشبرد فرهنگ و تمدن ایران نقش داشت ‌هاند‪.‬‬
‫کلید واژگان‪ :‬مغول‪ ،‬خاتون‪ ،‬توسعه سیاسی‪ -‬فرهنگی‪ ،‬ایران‪ ،‬زنان‪.‬‬

‫‪ .1‬دانشیار دانشگاه ایلام ‪s.yari@ilam.ac.ir‬‬
‫‪ .2‬کارشناسی‌ارشد تاریخ تشیع دانشگاه ایلام ‪boazary@yahoo.com‬‬