Page 65 - خلاصه مقالات همایش جایگاه زن
P. 65
بنیاد ایرا نشناسی 63
جایگاه حقوق زنان در جنبش مزدک
محم درضا رحی منژاد1
راضیه چناری2
قیام مزدک یک جنبش اجتماعی و مذهبی در ایران اواخر سلسله ساسانی است که در اوایل
حکومت قباد در سال 494میلادی برپا شد و تا سال 524ادامه یافت و اثرات وسیع و شگرفی
را حتی بعد از سقوط ساسانیان و ورود اسلام به ایران در پی داشت .هر نهضت و جنبش
اجتماعی با اوضاع فرهنگ و تمدن زادگاهش در زمین ههای اقتصادی ،اجتماعی و فرهنگی
مرتبط است و پیدایش جنبش مزدک و وقایع آن ارتباط مستقیمی با اوضاع ایران در اواخر
دوره ساسانی دارد .عواملی چون خشکسالی و جن گهای طولانی و شکست در آنها با ایجاد
بحران اقتصادی و سیاسی و تضعیف نهاد پادشاهی زمینه دخالت بیش از پیش موبدان زرتشتی
و طبقات اشراف را در اداره امور سرزمینی افزایش داد که قبل از آن هم از فشار اختلاف و
تبعی ضهایطبقاتیوسختگیر یها،تحجرمذهبیوظلمبردگراندیشانواقلی تهایمذهبیاز
طرف مقامات مذهبی زرتشتی رنج م یبرد .این عوامل باعث شدند حاكمیت سیاسی در ایران
باستان كه مبتنی بر سه اصل قداست پادشاه ،اشرافیت ایرا نگرا و دیانت زرتشتی بود ،از طرف
توده مردم مورد اعتراض واقع شد و با پیدایش آئین مزدک جمع کثیری از طبقات پایین جامعه
به آن پیوستند .یک ویژگی قیام اجتماعی مزدکیان توجه به زنان و جایگاه آنان در جامعه بود
نه تنها در ایران باستان بلکه در تاریخ جهان تا آن زمان و حتی قر نها بعد منحصر به فرد به نظر
م یرسد .اندیشه محوری مزدکیان از منظر اجتماعی مساوات و برابری بود و آنها معتقد بودند
نعم تهای مادیرااهورامزدایکساندردسترس مردمقراردادهاستوهمهچیزباید مشترک
در اختیار مردم قرار گیرد و از آن بهره ببرند .بنابراین ثروت جامعه به عموم مردم تعلق دارد
و هر مردی حق دارد با زنی ازدواج کند و ازدواج گروهی عملی نارواست و مزدک نوعی
اصلاحات در مسئله زناشویی و الغاء حرمسرا و تعدد زوجات را خواستار بوده است .مزدکیان
در بین خود احکام خلاف حق زنان مانند اجبار به ازدواج با نظر رئیس خانواده و برخورد
.1عضوهیئت علمی دانشگاه آزاداسلامی واحد کرج dmrr30@gmail.com
.2مدرس دانشگاه فنی و حرفه ائی استان قزوین
