Page 66 - خلاصه مقالات همایش جایگاه زن
P. 66
چکیده مقالات همایش بین‌المللی جایگاه زن در تمدن ایران و اسلام 64
مانند کالا و قرار دادن زنان در گروه بردگان را ملغی کرده و به مبارزه با نامحدود بودن تعداد
زنانی که یک مرد م یتوانست اختیار کند و جمعیت زیاد زنان در حرمسرای اشراف و موبدان
که برای توده مردم دشوار یهای بسیاری به بار م یآورد و موجب کمبود زن و اغتشاشات
خطرناکیدرمیانطبقاتپاییناجتماعم یشد،پرداختند.آنهاازنظرفلسفهاخلاقهمایناصل
پیشرو را به جهان عرضه داشتند که ازدواج نباید کورکورانه و تابع شهوات باشد تا نس لهای
بعدی انسا نهای شایست های باشند .مزدکیان به مادر تباری اعتقاد داشتند ،یعنی معتقد بودند که
تبار فرزندان از مادر سرچشمه م یگیرد و با ازدواج محارم مخالفت م یکردند .این قیام مردمی
با وجود سرکوب خونین در دوران خسرو انوشیروان موفق شد حتی پس از سرکوب برای
زنان ایرانی اثرات مثبت حقوقی و اجتماعی داشته باشد .ساسانیان برای پیشگیری از تکرار
جنب شهای مردمی مشابه مزدکیان مجبور به وضع قوانینی در محدود کردن تعداد همسران
برای مردان ،دادن حق به دختران در انتخاب همسر خود و بهبود نسبی قوانین خانواده و ارث
در مورد زنان شدند .همچنین اندیش ههای مزدکیان بستری تاریخی برای قیا مهای اجتماعی
علیه ستم و تبعیض اجتماعی را تا قر نها بعد فراهم نمود .در دوره خلفای اموی و عباسی با
بروز مجدد تبعیض طبقاتی عقاید مزدکی که محور آنها عدالت و نفی تبعیض بر اساس طبقه
و جنس بود به اسامی دیگری سر بر آوردند .قیام خرم دینان به رهبری بابک به صراحت با
دعوی آئین مزدکی رخ داد و عقاید خرم دینان در باب زنان همان عقاید مزدکیان بود .پس از
شکست بابک قیا مهایی چون زنجیان ،قرمطیان و مقفع با همراهی باقیمانده مزدکیان و مبتنی
بر عقایدشان بود و حتی حروفیه در عهد تیموریان مبارزه با ستم طبقاتی را مانند مزدکیان
پیگیری م ینمودند .بنابراین بخش بزرگی از کن شهای اجتماعی معطوف به حقوق زنان در
ایران بر مبنای اندیش ههای مزدکیان رخ داده است .در نهایت م یتوان گفت جنبش مزدک در
زمینه حقوق زنان یک حرکت پیشرو در تاریخ جهان بوده و در زمانی که هیچ یک از اقوام
و ملی تهای جهان حتی به این مسائل فکر نم یکردند مزدکیان در قالب یک نهضت با مبانی
فکری یکتاپرستی ،انسا نگرایی ،عدال تخواهی و خشون تگریزی در پی رفع ظلم و تبعیض از
زنان بودند و اندیش ههای ریش هدار آنان تا قر نها بعد در جنب شهای متعدد دیگری بروز نمود.
کلید واژگان :مزدک ،حقوق زنان ،ساسانیان ،زرتشت ،خرم دینان ،زنجیان ،قرمطیان،
مقفع ،حروفیه
