Page 48 - خلاصه مقالات همایش جایگاه زن
P. 48
چکیده مقالات همایش بین‌المللی جایگاه زن در تمدن ایران و اسلام 46
بررسی نقش سیاسی زنان در جنگ‌های ایران و عثمانی در دوره صفویه
نجمه ملکپور1
سلسله جن گهای ایران و عثمانی در دوره صفویه ،از مهم‌ترین رویدادهای تاریخی
ایران ،نقش سرنوشت‌سازی بر مناسبات ملی ،منطقه‌ای و بین‌المللی داشته است .در جریان
این جنگ‌ها ،نقش هر یک از پادشاهان ،والیان ،وزیران ،قزلباشان و ...در تعیین مسیر
و نتیجه رویارویی‌ها بسیار حیاتی بوده است .منابع تاریخی ،مورخان و پژوهشگران در
خلال پرداختن به جایگاه هر یک از عوامل فوق‌الذکر ،اشاراتی نیز به تأثیر سیاسی زنان
داشته‌اند .نقشی که بر اساس آن مسیر جنگ یا صلح در منازعات ف یمابین تغییر یافته ،اما
با توجه به نقش بارز مردان کمتر دیده یا نادیده گرفته شده است.
در این مقاله با تکیه و استناد به منابع ،اسناد ،مکاتبات (فارسی و ترکی) و با اتخاذ
روش تحقیق تاریخی تلاش شده است نقش سیاسی زنان در جنگ‌های دو قدرت بزرگ
ایران و عثمانی در دوره صفوی بازنمایی شود و قدر و سهم این نقش مقایسه و بررسی
گردد .یافته‌های پژوهش حاکی از حضور زنان درباری (ایرانی و ترکی) در تصمیمات
جنگی ،آرایش نظامی ،مبادله سیاسی اسراء ،شعله ور شدن یا فروکش کردن جنگ‌ها و
در مجموع نقش بارز سیاسی آنهاست.
به نظر میرسد مطالعاتی از این دست به پیروی از «نظریه موزاییکی اجتماع» این
بخش کلان جامعه (زنان) ،در عرصه‌های سیاسی و نظامی ،ذ ینفع ،مؤثر و تاریخ‌ساز
بوده‌اند .حال آنکه کمتر بدان‌ها پرداخته شده و عموم ًا به شکل مبهمی از حضور آنها یاد
شده است.
کلید واژگان :زن ایرانی ،نقش زن ،جنگ‌های ایران و عثمانی ،تاریخ صفویه ،ایران،
عثمانی
.1دانشجوی دکترای تاریخ ایران دوره اسلامی و پژوهشگر بنیاد ایرا نشناسی najmemalekpour@gmail.com
