Page 49 - خلاصه مقالات همایش جایگاه زن
P. 49
بنیاد ایرا نشناسی 47
بررسی و تبیین جایگاه مادر در آثار شعرای دوره قاجار
هدی اخوان‌نیک1
امروزه یکی از مباحث مورد توجه محققان در ادبیات ،بررسی نگرش‌های مختلف
به شخصیت زن در ادبیات فارسی است .راهیابی زنان در شعر در دورة قاجاریه تجلی
م ییابد .شعر در این دوره به انعکاس خواسته‌های زن م یپردازد .که می‌توان پیرامون
نقش و جایگاه ملکه‌های مادر خاندان حاکم اطلاعات ارزشمندی یافت که تا حدودی
با توصیفات عده‌ای از شاعران بزرگ در این دوره پرداخته شده است .نوشتار حاضر
درصدد است که در یک نگاه کلی به نقش و جایگاه زنان و مادران در دوره قاجار در
سطح جامعه و عوامل مؤثر بر آن با بررسی آثار چندین تن از شاعران (ایرج میرزا،
ملک‌الشعرا بهار ،اشرف گیلانی ،فروغی بسطامی ،میرزاده عشقی) بپردازد ،و از روش
تحلیل محتوا و معقوله‌های زن و هویت انسانی ،زن و خانواده ،زن و خشونت بپردازد.
این مقاله درصدد یافتن پاسخ به این پرسش است؛ مادران و زنان در دوران قاجار در
بین شاعران چه جایگاهی داشته‌اند؟ روش پژوهش با توجه به ماهیت موضوع ،از نوع
توصیفی -تحلیلی (تحلیل اسنادی) از منابع شعرای دوران قاجاریه است که ضمن ترسیم
نقش و جایگاه زن و مادران در امور سیاسی ،و اهمیت اجتماعی -سیاسی تبار مادری در
این دوره پرداخته می‌شود .از مهم‌ترین دستاورد این پژوهش در درجه اول اهمیت و
جایگاه نقش هویت مادران و جایگاه زن از دید شاعران دوره قاجاریه می‌باشد .برای
اولین بار مضامین شعر در این دوره به مسائل حقوقی زن م یپردازد و زن از معشوقه بودن
مطلق خارج می‌شود و شخصیت و انسانیت او مورد تبیین و تحلیل قرار م یگیرد.
کلید واژگان :مادران ،زنان ،قاجاریه ،شاعران
.1کارشناس ارشد زبان و ادبیات فارسی تطبیقی و پژوهشگر بنیاد ایران‌شناسی
