Page 103 - خلاصه مقالات همایش جایگاه زن
P. 103
بنیاد ایرا نشناسی 101
قداست رنگ سبز س ّیدی (فرهنگ اسلامی) در سرپوش بانوان زرتشتی
( َمکناَ /مقنا) و فرهنگ زرتشتیان ایران
آزاده پشوتنی‌زاده1
بانوانزرتشتیایران،دارایحجابخاصیهستندکهبهعنوان َمکناَ /مقناشناختهم یشود.
به نظر م یرسد واژه مقنعه امروزی از همان واژه َمکنا گرفته شده باشد؛ زیرا به لحاظ ساختار
فیزیکی ،نحو‌هی پوشانندگی سر و به لحاظ آوایی ( َمقنا و َمقنعه) یکسان است .استفاده رنگ
سبز س ّیدی برای َمکنا در میان بانوان زرتشتی ایران امری پسندیده است؛ چرا که نشان از ابراز
ارادتمند و وفاداری این بانوان به بیوه امام حسین (ع) دارد .انتخاب این رنگ برای سرپوش،
نمادی از سر برید‌هی آن حضرت بوده و بدین وسیله بانوان زرتشتی ،خود را از نوادگان ب یبی
شهربانو معرفی م ینمایند .در گذشته رنگ سبز س ّیدی ،به واسطه حرفة نوغا نداری و هنر
رنگرزی ابریشم توسط بانوان زرتشتی به وفور مورد توجه و استفاده بوده است .زرتشتیان،
این رنگ را «سبز َگورونی» و َمکنای تولید شده از آن را « ُگ ِل ِهند» م ینامیدند .این مسئله در
حالیست که طبق گواهی تاریخ و گزارش جها نگردان ،زرتشتیان مطی عالاسلام ناگزیر بود‌هاند
تا جام هی متمایزی از مسلمانان بپوشند که اغلب از جنس کرباس رنگ نشده بود .هدف از
این پژوهش ،ارتباط میان رنگ سبز س ّیدی/سبز َگورونی در اعتقادات مشترک زرتشتیان و
مسلمانان است .استعمال پسوند س ّیدی در مسلمانان به نماد امام حسین (ع) و استعمال پسوند
َگورونی در زرتشتیان به نماد ب یبی شهربانو (همسر امام حسین و شاهدخت ایرانی) م یباشد.
لذا بازیابی نمادین رنگ سبز و الویت استعمال آن در فرهنگ بانوان زرتشتی ایران از مسایل
حایز اهمیت است .این پژوهش بر پایه تحقیق توصیف یکاربردی استوار گردیده و روش
گردآوری اطلاعات به صورت میدانی و کتابخان هایست.
کلید واژگان :رنگ سبز س ّیدی ،رنگ سبز َگورونی ،بانوان زرتشتی ایران ،مسلمانان
ایران ،بی‌بی شهربانو ،امام حسین (ع) ،نماد.
.1دکترای پژوهش هنر ،استادیار پژوهشی (تخصص :هنرهای سنتی و انسان شناسی فرهنگی) پژوهشگاه
میراث فرهنگی و گردشگری ،پژوهشکده هنرهای سنتی pashootanizadeh@gmail.com
